ΘΕΜΑ «Στρατηγική Έξυπνης Εξειδίκευσης για την Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας».
Η Στρατηγική Ευφυούς Εξειδίκευσης για την ΠΔΕ που παρουσιάζεται αποτυπώνει πολύ αναλυτικά τα προβλήματα, ευκαιρίες και συγκριτικά πλεονεκτήματα της Περιφέρειας και προτάσσει στρατηγικές προτεραιότητες και ενδεικτικές δράσεις ανά κατηγορία παρέμβασης. Από μια προσεκτική και αναλυτική ανάγνωση του παρουσιαζόμενου σχεδίου προκύπτει με σαφήνεια ότι πρωταρχική σημασία για την επόμενη προγραμματική περίοδο έχει η ως προϋπόθεση (ex ante conditionality) διαμόρφωση και εφαρμογή ευφυούς εξειδίκευσης (smart specialisation). To θέμα όμως δεν είναι μόνο ο εντοπισμός και η ιεράρχηση προτεραιοτήτων ανά περιφέρεια, αλλά και η εφαρμογή στρατηγικής ευφυούς εξειδίκευσης για την περιφερειακή καινοτομία (RIS3 –Regional Innovation Smart Specialisation Strategy), πράγμα που ΔΕΝ προκύπτει από το παρουσιαζόμενο πλαίσιο. Αντιθέτως, γίνεται μια αυθαίρετη ιεράρχηση χωρίς ούτε να εξηγούνται επαρκώς οι λόγοι ιεράρχησης ως από το μείζον στο έλασσον ούτε φυσικά να εξηγείται επαρκώς το «αποτύπωμα» των κατά περίπτωση δράσεων στην τοπική οικονομία και κοινωνία. Σε καμία δε περίπτωση δεν διαφαίνεται διάθεση χρησιμοποίησης αυτών των εργαλείων για την άμβλυνση των ενδοπεριφερειακών ανισοτήτων. Το μόνο που καθίσταται σαφές είναι μια αγχωμένη προσπάθεια να μη χάσουμε το τραίνο της χρηματοδότησης, που δεν είναι φυσικά κακό αλλά σίγουρα έτσι όπως σχεδιάζεται, με αποκλειστικά δική σας ευθύνη ΔΕΝ θα έχει τα προσδοκώμενα αποτελέσματα. Σαν ειδικότερες επισημάνσεις θα μπορούσα να αναφέρω τα εξής :
1) Στο παρουσιαζόμενο πλαίσιο είναι σαφώς αποτυπωμένο το πρόβλημα της πληθυσμιακής γήρανσης και της έλλειψης απασχόλησης, αλλά και των ενδοπεριφερειακών ανισοτήτων. Ωστόσο, η αντιμετώπιση του σοβαρότατου προβλήματος της πληθυσμιακής γήρανσης απαιτεί ΑΜΕΣΑ υποδομές και ολοκληρωμένες παρεμβάσεις που έχουν ως στόχο τόσο την ανάπτυξη και ευημερία στην Περιφέρεια, όσο και την – παράλληλη – συγκράτηση του ανθρώπινου κεφαλαίου της. Χρειάζεται ίσως μια περισσότερο στοχευμένη προσέγγιση σε αυτό το θέμα, με αξιοποίηση και διεύρυνση κοινωνικών μελετών. Ως προς το θέμα των ενδοπεριφερειακών ανισοτήτων, ενδεικτικά προτείνονται δράσεις αξιοποίησης και επέκτασης των ευρυζωνικών υποδομών κατά προτεραιότητα σε δύσκολα προσβάσιμες ορεινές περιοχές καθώς και κίνητρα για μετεγκατάσταση, με βάση την στόχευση σε νέες αναπτυξιακές δραστηριότητες
2) Η Περιφερειακή Ενότητα Αιτωλοακαρνανίας έχει δύο σημαντικά συγκριτικά πλεονεκτήματα που αποτυπώνονται στο κείμενο στρατηγικής, αλλά δεν αντιμετωπίζονται επαρκώς:
NABIΠΕ : εντοπίζεται ως Οργανωμένη Βιομηχανική Υποδομή και παρότι θα μπορούσε να αξιοποιηθεί πολλαπλασιαστικά στην ενσωμάτωση και αξιοποίηση δυναμικού Έρευνας και Καινοτομίας, ειδικότερα αναδεικνύοντας συνέργειες με τον χώρο των χερσαίων & θαλάσσιων μεταφορών / πρωτογενή παραγωγή, δεν εντοπίζεται συγκεκριμένη πρόταση επ’ αυτού, που φυσικά προϋποθέτει την ανάπτυξη επαρκών συνδέσεων με τα κύρια οδικά δίκτυα της Περιφέρειας – θα μπορούσε να προταθεί η δημιουργία τεχνολογικού πάρκου με εξειδικευμένες εταιρείες σε θέματα θαλάσσιων κατασκευών και αναδιανομής (marine structures, logistics) – υπηρεσιών κλπ, με σύνδεση με τα ακαδημαϊκά κέντρα της Περιφέρειας, καθώς και η δημιουργία σχετικών συνεργατικών σχηματισμών.
Υδάτινοι πόροι : Παρά την αφθονία τους στην Περιφερειακή Ενότητα Αιτωλοακαρνανίας, δεν υπάρχει πρόβλεψη για οργανωμένη και συστηματική ανάπτυξη κέντρου αριστείας ή άλλου φορέα εξειδικευμένου σε θέματα ανάλυσης / διαχείρισης υδάτινων πόρων, που θα μπορούσε να αποτελεί συγκριτικό πλεονέκτημα και πόλο ανάπτυξης, σε συνέργεια με πολλές οικονομικές δραστηριότητες στην περιοχή (π.χ. σχετικές με την περιβαλλοντική διαχείριση, τουρισμό κ.α.)
3) Για Αγρίνιο – Κυοφορείται αυτή τη στιγμή στην Ε.Ε πλαίσιο δράσης για την δημιουργία μιας έξυπνης, πράσινης και καινοτόμας πόλης. Σε Εθνικό επίπεδο από υπηρεσιακούς φορείς διαρρέεται ότι εκπονείται ολοκληρωμένο σχέδιο δράσης σε εθνικό επίπεδο για περιορισμένο αριθμό πόλεων. Δεν θα έπρεπε να εξετασθεί το ενδεχόμενο ενσωμάτωσης της μεγαλύτερης πόλης του Νομού Αιτ/νίας σε αυτή τη δράση, που θα δώσει άλλη πνοή στην καθημερινότητα χιλιάδων συμπολιτών μας; Αν έχει υπάρξει κάποια σχετική σκέψη θα ήταν σκόπιμο πιστεύω να ενημερωθούμε. Ωστόσο, από τα όσα διαφαίνονται από το πλαίσιο που παρουσιάζεται δεν είναι κάτι τέτοιο στο πλάνο σας. (πληροφορίες για το σχέδιο smart cities : http://ec.europa.eu/information_society/activities/sustainable_growth/index_en.htm )
Συνοψίζοντας, θα πρέπει να τονίσω ότι χαράσσεται μια στρατηγική δράσεων για την κοινωνία υποτίθεται, χωρίς όμως να παρουσιάζονται τα οφέλη των δράσεων σε αυτή. Δεν μπορεί και δεν πρέπει για άλλη μια φορά επιχειρηματικά και πολιτικά συμφέροντα να αποφασίζουν με το έτσι θέλω, ιεραρχώντας κατά το δοκούν τις ανάγκες του τόπου το πλαίσιο δράσης της Περιφέρειας για τη νέα προγραμματική περίοδο. Δεν είναι η στιγμή ούτε έχουμε την πολυτέλεια για κάτι τέτοιο.
Νεκτάριος Αθ. Φαρμάκης
Δικηγόρος
Περιφερειακός Σύμβουλος Π.Δ.Ε. Π.Ε. Αι/τνίας