Κυρίες και κύριοι,
Ευχαριστώ την εφημερίδα «Πατρίς» για την πρόσκληση στο 1ο Αναπτυξιακό Συνέδριο Πελοποννήσου και για τη δυνατότητα που μου δίνεται να τοποθετηθώ σε ένα ζήτημα που είναι πολύ σημαντικό για την χώρα, αλλά και ειδικότερα για την Ηλεία, όπως είναι η αγροτική ανάπτυξη, τα τρόφιμα και οι εξαγωγές.
Κατ’ αρχήν, χωρίς να πρωτοτυπώ, επισημαίνω ότι ζούμε σε μία χώρα που έχει τις δυνατότητες να μετατραπεί σε παγκόσμιο πρωταγωνιστή στην πρωτογενή παραγωγή και το διατροφικό εμπόριο, αλλά λόγω των λανθασμένων έως και καταστροφικών πολιτικών, δυστυχώς παραμένει ένας… κομπάρσος.
Και αυτός ο «κομπάρσος» θα είχε μείνει προ πολλού… άνεργος εάν τούτη η γη δεν ήταν πραγματικά ευλογημένη και σχεδόν χωρίς κανένα σχέδιο και καμία οργάνωση, παράγει θαύματα.
Και το θαύμα αυτό αποδεικνύεται από το γεγονός ότι αυτή, η ανοργάνωτη και πλήρως αβοήθητη από το κράτος αγροτική παραγωγή, επιτυγχάνει να είναι μία από τις μεγαλύτερες δυνάμεις στον κόσμο στην παραγωγή ελιάς και ελαιόλαδου, όπως και στην παραγωγή βαμβακιού ή σπαραγγιών.
Φανταστείτε, δηλαδή, που θα μπορούσαμε να είμαστε και πόσα θα μπορούσαμε να κάνουμε εάν καταφέρουμε κάποτε να οργανωθούμε…
Πριν έναν χρόνο περίπου, διάβασα μία συνέντευξη του πρώην υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης, Βαγγέλη Αποστόλου, ο οποίος έλεγε: «Αν και η Ελλάδα έχει το πλεονέκτημα το 80% του ελαιολάδου της να είναι εξαιρετικά παρθένο -σε αντίθεση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες που το ποσοστό αυτό κυμαίνεται στο 40% – υστερεί στην επιχειρηματική του εκμετάλλευση».
Σύμφωνα με τον κ. Αποστόλου, με μετριοπαθείς προβλέψεις, μόνο το ελαιόλαδο θα μπορούσε να αποφέρει στην εθνική οικονομία, μέσω των εξαγωγών, μισό δις ευρώ κάθε χρόνο, μόνο εάν καταφέρναμε να βελτιώσουμε τους δείκτες τυποποίησης και εξαγωγής. Το μερίδιο της Ελλάδας στη διεθνή αγορά τυποποιημένου ελαιολάδου βρίσκεται μόλις στο 4%, ακόμα πιο κάτω και από το ποσοστό που είχε την δεκαετία του 1990, ενώ την ίδια ώρα, άλλες χώρες αυξάνουν την παραγωγή τους, κυρίως όμως αυξάνουν την βιομηχανία τυποποίησης.
Ας ζουμάρουμε όμως και στη Δυτική Ελλάδα, την περιοχή που ζούμε, για να δούμε πιο καλά μία μεγάλη αντίφαση, που προσωπικά την χαρακτηρίζω ως τραγωδία.
Η Δυτική Ελλάδα, μαζί με το σύνολο της Πελοποννήσου, κυριαρχεί στην ελιά και το λάδι. Επιπλέον όμως βρίσκεται στην πρώτη θέση της χώρας στην καλλιέργεια πατάτας, στην πρώτη θέση σε καλλιέργειες φρέσκων λαχανικών, στη δεύτερη θέση σε αμπελώνες, ενώ έχει και την τρίτη μεγαλύτερη παραγωγή της χώρας στην κτηνοτροφία αιγοπροβάτων.
Και επιπλέον: Σύμφωνα με την ευρωπαϊκή στατιστική υπηρεσία, στη Δυτική Ελλάδα υπάρχουν περίπου 220.000 απασχολούμενοι σε όλους τους τομείς της οικονομίας. Από αυτούς, οι 55.000 είναι στην πρωτογενή παραγωγή.
Με άλλα λόγια, ένας στους τέσσερις εργαζόμενους της Δυτικής Ελλάδας, είναι αγρότης, κτηνοτρόφος ή ψαράς!
Όλοι αντιλαμβανόμαστε εύκολα λοιπόν την έκταση, αλλά και τη σημασία του αγροτικού τομέα για την Περιφέρεια.
Προσέξτε όμως:
Αυτή η Περιφέρεια, με το τόσο έντονο αγροτικό στοιχείο, είναι η Περιφέρεια που σύμφωνα με στοιχεία του περασμένου μήνα παραμένει η τρίτη φτωχότερη στην Ελλάδα, καταγράφοντας μάλιστα και μείωση του κατά κεφαλήν ΑΕΠ.
Και το χειρότερο: Η Ηλεία, που είναι ο κατ’ εξοχήν αγροτοπαραγωγικός νομός της Δυτικής Ελλάδας, είναι και ο νομός με το μικρότερο ΑΕΠ!
Με άλλα λόγια, ένας νομός που θα μπορούσε να είναι ατμομηχανή της ανάπτυξης, στηριζόμενος στην αγροτική παραγωγή αλλά και στον τουρισμό, μένει ουραγός.
Είναι τραγωδία αυτό λοιπόν ή δεν είναι;
Ίσως δεν έχει τόσο μεγάλη σημασία να μιλήσουμε πάλι για τις αιτίες του κακού.
Τις ξέρουμε. Τις έχουμε πει πολλές φορές.
Και είμαι βέβαιος πως ειδικά οι κάτοικοι της Ηλείας τις γνωρίζουν.
Η Ελλάδα, ως μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης δέχτηκε πολλές επιδοτήσεις για την ενίσχυση της πρωτογενούς παραγωγής, όμως η πελατειακή πολιτική μετέτρεψε τις επιδοτήσεις σε… «τζάμπα χρήμα», αδιαφορώντας για την χάραξη μίας συγκροτημένης και σύγχρονης αγροτικής πολιτικής.
Οι αγρότες, χωρίς καθοδήγηση και ενημέρωση, αφέθηκαν να πιστεύουν ότι η επιδότηση είναι ο αυτοσκοπός και όχι ένα μέσο στήριξης της παραγωγής, που μάλιστα έχει και συγκεκριμένο χρονικό ορίζοντα λήξης.
Επιπλέον, ο αγροτικός κόσμος οδηγήθηκε στον δανεισμό, ενώ στα χρόνια της κρίσης, επιβαρύνθηκε υπέρμετρα με φόρους που ουσιαστικά κάνουν αδύνατη τη βελτίωση της παραγωγής αφού καθιστούν έως και προβληματική την ίδια την επιβίωση του αγρότη.
Τεράστιες, όμως, είναι οι ευθύνες και των τοπικών εξουσιών, ιδιαίτερα της Περιφέρειας.
Μηδενικός σχεδιασμός έργων υποδομής που θα μπορούσαν να ενισχύσουν την αγροτική παραγωγή. Πακτωλοί χρημάτων για μελέτες και για αποκαταστάσεις ζημιών. Καθόλου χρήματα για νέα έργα και για δράσεις πρόληψης.
Μηδενική και η βοήθεια, ακόμα και σε επίπεδο ενημέρωσης, στους αγροτικούς φορείς.
Πολύ νωπή είναι ακόμα η καταστροφή της φετινής παραγωγής ελαιολάδου από τον δάκο και το γλοιοσπόριο, επειδή δεν έγιναν ψεκασμοί, αλλά και επειδή κανένας δεν προειδοποίησε τους παραγωγούς να μεριμνήσουν, έστω και μόνοι τους, για την προστασία της παραγωγής.
Συνολικά, λοιπόν: Η αγροτιά είναι το αποπαίδι της κεντρικής εξουσίας, αλλά και της περιφερειακής Αρχής.
Αυτή είναι η πικρή αλήθεια.
Και αυτή την πικρή και φτωχή αλήθεια, πρέπει να την αλλάξουμε.
Γι’ αυτό και νομίζω ότι από αυτό το βήμα έχει πολύ μεγαλύτερη σημασία να αναφέρω ότι η δική μου προσπάθεια ως Περιφερειάρχης της Δυτικής Ελλάδας, εφόσον τιμηθώ με την εμπιστοσύνη των πολιτών της περιοχής μας, θα είναι η ολική αλλαγή της σημερινής θλιβερής εικόνας.
Ένας Περιφερειάρχης δεν μπορεί να υποκαταστήσει την κυβέρνηση και το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης, αν και εύχομαι και πιστεύω ότι η επόμενη κυβέρνηση της χώρας θα ενισχύσει τον πρωτογενή τομέα.
Ένας Περιφερειάρχης όμως, μπορεί να κάνει πολλά.
Ξεκινώντας ακόμα και από την βελτίωση των δρόμων και της προσπελασιμότητας.
Έχουμε σκεφτεί, άραγε, ότι το άθλιο οδικό δίκτυο στην Δυτική Ελλάδα δεν αποτελεί μόνο πρόβλημα ασφάλειας, αλλά και πρόβλημα οικονομίας, αφού αυξάνει τον χρόνο και το κόστος μεταφοράς, κατά συνέπεια και το κόστος της παραγωγής;
Επίσης, τεράστιας σημασίας είναι η έγκαιρη και αποτελεσματική αντιμετώπιση ασθενειών και άλλων «πληγών» στην αγροτική παραγωγή, όπως ο δάκος για τον οποίο μίλησα πριν λίγο. Πόσο δύσκολο είναι τελικά, να πραγματοποιηθεί έγκαιρα ένας διαγωνισμός, ώστε οι ψεκασμοί να μην ματαιωθούν ή να μην αργήσουν; Οργάνωση χρειάζεται, τίποτα άλλο.
Και πόσο δύσκολο είναι, η Περιφέρεια και οι κατά τόπους διευθύνσεις αγροτικής ανάπτυξης, να βρίσκονται πραγματικά δίπλα στον παραγωγό και να τον ενημερώνουν έγκαιρα για οποιονδήποτε κίνδυνο;
Έχω ήδη πει ότι ένας από τους στόχους της παραταξής μας είναι η δημιουργία ενός τοπικού οργανισμού προώθησης εξαγωγών, αλλά και μίας υπηρεσίας, ως ΚΕΠ, που θα ειδικεύεται στα αγροτικά ζητήματα. Σε αυτή θα μπορεί να απευθύνεται κάθε αγρότης της περιοχής μας για να λαμβάνει βοήθεια σε οποιοδήποτε ζήτημα.
Επίσης, πάγια είναι η άποψή μου ότι ειδικά για την ελιά και το λάδι, που αποτελούν έναν εθνικό θησαυρό, η Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας πρέπει να δημιουργήσει ένα ειδικό ερευνητικό ίδρυμα, με στόχο την βελτίωση της παραγωγής και των προϊόντων, αλλά και την εκπαίδευση αγροτών σε σύγχρονες τεχνολογίες. Θα πρόσθετα, μάλιστα, ότι είναι αναγκαία η συνέργεια των σημαντικών ερευνητικών κέντρων που έχουμε στην περιοχή, με αγροτικούς φορείς και συλλόγους, ώστε η τεχνολογία να μπει στον πρωτογενή τομέα.
Και έρχομαι στα δίκτυα. Ο αγρότης της Δυτικής Ελλάδας υποφέρει. Υποφέρει στους δρόμους, όπως ήδη ανέφερα. Υποφέρει όμως και στα δίκτυα της ενέργειας, αλλά και στα δίκτυα ύδρευσης και άρδευσης.
Σε ό,τι αφορά την ενέργεια, ένας στόχος είναι η εισαγωγή του φυσικού αερίου και στις αγροτοδιατροφικές παραγωγικές μονάδες. Ένας άλλος είναι να ωθήσουμε τη δημιουργία νέων συνεταιρισμών, συνεργατικών επιχειρήσεων ακόμα και υπερτοπικού χαρακτήρα μέσω των οποίων θα είναι ευκολότερη η διαπραγμάτευση της τιμής του ηλεκτρικού ρεύματος, ειδικά σε μία αγορά που τα επόμενα χρόνια θα ανοίξει διάπλατα και στην χώρα μας. Τέλος, δεν χρειάζεται ούτε καν συζήτηση, η Περιφέρεια έχει ευθύνη να φτιάξει και να εκσυγχρονίσει επιτέλους τα αρδευτικά κανάλια και ταμιευτήρες ύδρευσης και άρδευσης.
Και ακόμα:
Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι δίπλα στον αγρότη και το χωράφι του, υπάρχει και η οικογένεια του αγρότη. Υπάρχει μία ολόκληρη αγροτική κοινότητα, αποτελούμενη από ανθρώπους. Αυτό το οικιστικό περιβάλλον δεν πρέπει να μαραζώνει. Οι άνθρωποι στα χωριά μας δεν πρέπει να αισθάνονται μόνοι και αβοήθητοι. Ούτε πρέπει να κάνουν χιλιόμετρα, πάρα πολλά σε κάποιες περιπτώσεις, για να φτάσουν στην πόλη. Είτε για το σχολείο, είτε για τον γιατρό.
Ο Περιφερειάρχης ίσως δεν μπορεί να καθορίσει το είδος και τον αριθμό των μονάδων παροχής υγείας, εκπαίδευσης και λοιπών υπηρεσιών προς τον πολίτη. Μπορεί όμως να βάλει κάτω τον χάρτη, να διαμορφώσει χωρικές ενότητες με βάση πληθυσμιακά και γεωγραφικά χαρακτηριστικά και σε συνεργασία με τις κρατικές υπηρεσίες, όπως την αστυνομική διεύθυνση, τις διευθύνσεις εκπαίδευσης και την υγειονομική περιφέρεια, να καταρτίσει ένα σχέδιο κάλυψης της υπαίθρου.
Άλλωστε, στη δική μου αντίληψη, ένας Περιφερειάρχης δεν είναι μόνο διαχειριστής ή τροχονόμος κονδυλίων, αλλά ένας τοπικός ηγέτης που πρέπει να έχει λόγο και άποψη για την περιοχή του και να διεκδικεί πάντα το καλύτερο, έστω και εκτός των επισήμων αρμοδιοτήτων του.
Στο σημείο αυτό, ως παράδειγμα, θα σας εξομολογηθώ και μία άλλη σκέψη μου. Αφορά μία προσπάθεια που θεωρώ ότι πρέπει να κάνουμε σε συνεργασία με μεταφορείς, ναυτιλιακές εταιρείες και κάθε άλλον εμπλεκόμενο, ώστε να συντονιστούν λίγο καλύτερα οι μεταφορές προϊόντων και οι παραγωγοί ή οι έμποροι να μην «φορτώνονται» το κόστος μίας νταλίκας που πάει ή έρχεται άδεια. Αν πετύχουμε να συντονίσουμε καλύτερα τις εισαγωγές και τις εξαγωγές, ένα φορτηγό μπορεί να φτάνει γεμάτο και να φεύγει γεμάτο. Κάτι τέτοιο θα σημαίνει μεγαλύτερο κέρδος για όλους. Γνωρίζω πως οι μεταφορικές εταιρείες το επιδιώκουν. Αλλά, ακόμα και αυτό, πρέπει να το συντονίσουμε όλοι μαζί.
Και θα το κάνουμε.
Γιατί, όπως σας είπα, στη δική μου αντίληψη, ο Περιφερειάρχης πρέπει να είναι κάθε μέρα μέσα στην κοινωνία και να εργάζεται για την κοινωνία.
Κυρίες και κύριοι,
Η Δυτική Ελλάδα είναι ένας τόπος πολλών και υψηλών δυνατοτήτων.
Η μεγαλύτερη εξ αυτών είναι μάλλον ο πρωτογενής τομέας.
Κυρίως για την Ηλεία.
Είναι εγκληματικό να περνούν τα χρόνια και το μόνο που μένει ίδιο και απαράλλαχο, να είναι η φτώχια και η υπανάπτυξη.
Είμαι βέβαιος πως μπορούν να γίνουν πολλά. Και να γίνουν άμεσα. Αρκεί να οργανωθούμε, να βελτιωθούμε και με αυτοπεποίθηση να βγούμε στον έξω κόσμο.
Ονειρεύομαι την Δυτική Ελλάδα ως μία καλοκουρδισμένη μηχανή που θα παράγει, θα πουλάει, θα πλουτίζει. Και αυτός ο πλούτος θα είναι πλούτος της τοπικής κοινωνίας.
Θέλω δίπλα στις χρυσές παραλίες της Ηλείας και στις σύγχρονες ξενοδοχειακές και άλλες τουριστικές μονάδες, σύγχρονους και επιχειρηματίες αγρότες που θα παράγουν και θα πουλάνε εξαιρετικής ποιότητας προϊόντα στην Ελλάδα και στην Ευρώπη.
Θέλω μονάδες τυποποίησης και προϊόντα με ταμπελάκια που θα γράφουν «made in the olympic land». Δηλαδή, «φτιαγμένα στην ολυμπιακή γη». Και αυτά τα… ταμπελάκια θα τα κάνουμε διάσημα σε όλο τον κόσμο. Με σύγχρονο και επιθετικό μάρκετινγκ.
Σας φαίνονται δύσκολα όλα αυτά;
Σας λέω πως δεν είναι.
Και όχι μόνο γιατί τα έκαναν και άλλοι πριν από εμάς, αλλά γιατί διαθέτουμε ένα εξαιρετικό ανθρώπινο δυναμικό που το μόνο που χρειάζεται είναι οργάνωση και καθοδήγηση.
Ο αγροτοδιατροφικός τομέας στη Δυτική Ελλάδα, μπορεί και πρέπει να γίνει η μεγάλη και βαριά βιομηχανία μας.
Το πιστεύω απόλυτα.
Και ελπίζω να το πιστεύετε και εσείς…
Σας ευχαριστώ πολύ.